دانلود تحقیق رشته علوم قرآنی
بررسی شخصیت شیخ طوسی در ابعاد اجتماعی، فقهی و علمی
مقدمه
شناخت زندگی انسانهای فرهیخته و اندیشمند به ما می آموزد که بیشتر پی به افکار و آراء آن ها برده و در بیان تبیین اندیشه های آنان از روش زندگی و برخورد آنان با مسائل مختلف بهره گرفته شود .
شیخ طوسی از جمله بزرگانی است که در دوران حیات خویش با اندیشه و قلم ، خدمات شایانی به جهان اسلام کرد و از آثار و تألیفاتش علماء و فقهاء بزرگ تا کنون بسیار بهره مند شده اند . بنا براین جا دارد زندگی این فقیه عالیقدر و مفسر بزرگ از زوایای مختلف مورد بررسی قرارگیرد تا افکار و اندیشه هایش بیش از پیش شناخته شود و زمینه ای فراهم گردد تا موضوع رساله با این دیدگاه ، غنای بیشتری پیدا نماید .
1 - 1 سیری در زندگی فردی شیخ طوسی
1 - 1 - 1 محل تولد
ابو جعفر محمد بن حسن طوسی ، معروف به «شیخ طوسی» در سال 385 هجری ، در ماه رمضان دیده به جهان گشود که مصادف بود با سال وفات هارون بن موسی التلعکبری و چهار سال بعد از وفات شیخ صدوق .
او فقیه ، رجالی ، مفسر ، ادیب ، متکلّم و محقق بزرگ شیعه بود که به او لقب شیخ الطائفه داده اند . در مورد محل تولد او اختلاف است ؛ اما وی در «الفهرست» و دیگر کتب خود ، و نجاشی در «الرجال» ، او را «طوسی» نامیده است ؛ لذا او به عنوان شیخ طوسی شناخته شده است .
1 - 1 - 2 مذهب شیخ
در آن زمان منطقه خراسان و نواحی طوس مانند بسیاری از نقاط ایران بیشتر پیرو مذهب تسنّن بوده اند ؛ اما خاندانی از شیعیان دوازده امامی در خراسان و نقاط مجاور بارگاه امام هشتم حضرت امام رضا - علیه السّلام - وجود داشته اند و مردم نیز آن ها را شیعه می دانسته اند که از جمله ، سخنور نامی ایران «فردوسی» (329 – 411 ﻫ.ق.) ، سراینده شاهنامه ، هم عصر استادان شیخ طوسی را باید نام برد . در مورد خاندان شیخ طوسی و خود او که آیا پیرو مذهب شیعه بوده اند یا نه ، باید بگوییم که نامهای پدران وی مؤید تشیع آنان است و ترجمه نویسان شیعه ، تشیع شیخ را از ابتدای عمروی مسلم دانسته اند و حتی احتمال خلاف آن را نداده اند . البته چند تن از اهل سنت به اختلاف تعبیر ، وی را به مذهب «شافعی» نسبت داده اند و ظاهراً نخستین مدعی این امر «سبکی» است که در «طبقات الشافعی» می گوید : « ابو جعفر طوسی فقیه و مصنف شیعه به مذهب شافعی نسبت داده شده است . به بغداد آمد و به مذهب شافعی فقیه گردید و علم اصول و کلام را نزد ابی عبد الله محمد بن محمد بن نعمان معروف به «مفید» فقیه امامیه آموخت » .
پس از «سبکی» علامه سیوطی در طبقات المفسرین می گوید : « محمد بن الحسن بن علی ابو جعفر شیخ الشیعه و عالمهم . به بغداد وارد شد و در مذهب شافعی متفنّن و فقیه گردید ؛ ملازمت شیخ مفید را برگزید و بر اثر آن رافضی (شیعه) شد » . و حاجی خلیفه در «کشف الظنون» نیز به این مطلب تصریح نموده و گفته است : « کان ینتمی الی مذهب الشافعی » . البته باید گفت که میانه روی و رعایت اعتدال و انصاف شیخ در بحثهای کلامی و نقل آراء علمای همه مذاهب اسلامی در آثار خود ، مخصوصاً در تفسیر «التبیان» و کتاب «مسا ئل الخلاف» و رواج دادن فقه تفریعی و اجتهاد بین شیعه به روش معمول اهل سنت و اقتباس از عبارات علمای عامه بویژه شافعی در کتب خود مخصوصاً در کتاب «مبسوط» و ایراد روایت از طریق اهل سنت درتالیفات خود ، به ویژه تصمیم وی به ایراد روایات فریقین در تهذیب در آغاز امر (گویا بعداً منصرف گردید) و اموراتی چند ، چنین توهمی را برای شرح حال نگاران به وجود آورد و یا شیخ طوسی را با دانشمند دیگری منسوب به طوس اشتباه گرفته اند ؛ همچنان که صاحب «کشف الظنون» وی را با شیخ طبرسی اشتباه نموده است و اصولاً از عبارات نامبردگان پیداست که معرفت کامل به حال شیخ و آثار او نداشته اند .
و ممکن است ک خاندان شیخ در طوس اگر هم شیعه بوده اند در حال «تقیه» بسر می برده و به مذهب شافعی تظاهر می کردند تا از گزند سوء نظیر آنچه که فردوسی پس از مرگ بدان مبتلا شد و جنازه اش را به اتهام رافضی بودن به قبرستان مسلمانان راه ندادند ، مصون بمانند و این تقیه موجب چنین توهماتی شده باشد و لذا تستری صاحب «مجالس المؤمنین» می گوید : « شیخ رافضی قوی تشیع بود » . در نتیجه تشیع شیخ برای همه ثابت می شود .
فهرست مطالب
گذری بر زندگی شیخ طوسی
مقدمه
سیری در زندگی فردی شیخ طوسی
محل تولد
مذهب شیخ
محل تحصیل شیخ
عواملی که سبب تکامل و پیمودن مدارج عالی علمی شیخ طوسی گردید
سیری بر زندگی اجتماعی شیخ طوسی
هجرت به بغداد
مشایخ شیخ طوسی
شیخ طوسی در زمان حیات سید مرتضی
فرزندان شیخ
شاگردان شیخ
هجرت از بغداد به نجف
وفات شیخ
ابعاد شخصیّتی شیخ طوسی در مجامع علمی
شیخ طوسی از دیدگاه خاورشناسان
آثار و تألیفات شیخ طوسی
نتیجه
منابع و مآخذ فارسی
منابع و مآخذ عربی
مقاله ها
پایان نامه ها
قیمت: 50٬000 تومان
قیمت: 44٬000 تومان
قیمت: 50٬000 تومان