توضیحات

دانلود کتاب راهکارهای پیشگیری از جرم

چکیده:

شاخه ای از جرم شناسی کاربردی است که موضوع آن تعیین مؤثرترین وسایل برای تأمین پیشگیری از جرم در سطح یک کشور، شهر یا محله، بدون به کارگیری ابزارهای کیفری است (1).

در میان اندیشمندان کیفری، نخستین فردی که قسمتی از اثر مکتوب خود را به پیشگیری اختصاص داده، بکاریا است. او در فصل ماقبل آخر کتاب خود با عنوان «چگونه از وقوع جرایم پیشگیری کنیم؟» می نویسد: «پیشگیری از وقوع جرایم بهتر از کیفر دادن است.» وی پیشنهاد میکند برای کاهش میزان جرایم، به جای کیفر بزهکاران، با تحول در وضع اقتصادی و اجتماعی جامعه موجبات ارتکاب جرم از میان برداشته شود. به علاوه روشنایی خیابانها و گشت و مراقبت پلیس را تدبیری مؤثر برای ممانعت از غلیان برانگیزندۀ جرم می پندارد. همچنین به اعتقاد وی بهمنظور پیشگیری باید موازین آموزش و پرورش تکمیل شود. بنتام نیز همچون بکاریا در اوایل سده هجدهم راهکارها یا راه حلهای پیشگیرانه از جمله آموزش و پرورش، فعالیت های فرهنگی و ... را به عنوان اقدامهای مکمل کیفر برای مهار بهتر بزهکاری مطرح میکند (2).

اما جرمشناسی پیشگیری بهعنوانی رویکردی جرمشناسانه، ریشه در نخستین آثار جرمشناسی علمی دارد. در تاریخ جرم شناسی علمی، فرّی نخستین فردی بود که به طور گسترده در زمینۀ مبارزه با جرم، به راهکارهای غیرکیفری و پیشگیرانه اشاره کرده و از این راهکارها با عنوان جانشین ها یا جایگزین های کیفر یاد می کند که دارای ماهیتی تربیتی، سیاسی، مذهبی، اداری و خانوادگی هستند (3).به لحاظ علمی و آکادمیک، بهتدریج از دهۀ 1930 تا ابتدای سال های 1960، در پرتو مطالعات جامعه شناسی جنایی استادان دانشگاه شیکاگو وجود رشته ای جدید به نام جرم شناسی پیشگیرانه حیات و دوام یافت (4). به نظر می رسد ،اصطلاح «جرمشناسی پیشگیری»، برای نخستین بار در مقاله ای تحت همین عنوان در نشریه «زندان و زندانیان» در سال 1961 به کار رفته است (5).

با شکلگیری جرم شناسی پیشگیری به عنوان یکی از شاخههای اصلی در جرم شناسی کاربردی، به پیشگیری از بزهکاری خارج از چارچوب نظام کیفری و قبل از وقوع جرم توجه شد. در واقع، این شاخه از جرمشناسی بر اساس یافتههای جرم شناسی نظری از بزهکاری در سطح خرد و کلان، الگوها و سیاستهای پیشگیری از وقوع جرایم را بیان می کند (6).مراد از واژه پیشگیری در جرم شناسی پیشگیری، قرار گرفتن درمقابل بزهکاری با استفاده از تکنیکهای گوناگون، خارج از نظام کیفری است. از این منظر، مراد از پیشگیری هر فعالیت سیاست جنایی است که هدف آن محدود کردن امکان بروز بزهکاری از طریق غیرممکن کردن یا سخت نمودن یا کاهش احتمال وقوع آن بدون تهدید به کیفر یا اجرای آن است (7). بهطور کلی، جرمشناسی پیشگیری به منظور تنظیم تئوری عمومی پیشگیری در جرم شناسی ایجاد شد. این نظریه، مجموعه اصول لازم برای حصول به اقدام پیشگیرانه مؤثر و روابط بین آنها را بیان می کند.

در حال حاضر این شاخه، بهعنوان سومین شاخه از جرم شناسی کاربردی قرار گرفته و روش های علمی پیشگیری از بزهکاری را مورد مطالعه قرار میدهد (8). پیشگیری از جرم براساس این رویکرد، شامل اقدامهای غیرکیفری است که پیش از وقوع جرم، بهطور عمده در بستر جامعه و براساس عوامل مطالعه و شناسایی شده بزهكاری با مشارکت سازمانهای دولتی و نهادهای جامعوی به اجرا گذاشته میشود (9). بنابراین، رویکردی است که دولت آن را برای مهار بهتر بزهکاری از طریق حذف و محدودسازی عوامل جرمزا و مدیریت مناسب و مطلوب محیط های فیزیکی و اجتماعیای که فرصت های مساعد ارتکاب جرم را ایجاد می نمایند، به کار می گیرد (10). پیشگیری دارای تقسیم بندی های مختلفی است، گاه آن را به «پیشگیری کیفری و غیرکیفری» و گاه به «پیشگیری کنشی و واکنشی» و زمانی نیز به «وضعیت مدار و فردمدار» تقسیم کردهاند. شماری از جرم شناسان با الهام از دانش پزشکی الگوی سه گانه- نخستین، دومین و سومین- پیشگیری از بزهکاری را ارائه نموده اند. (11).